6645 SAYILI YENİ TORBA YASADA İSG

İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 23 Nisan 2015 Perşembe Günü Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. (Sayı : 29335, Kanun No. 6645,)

Kanunun çalışma hayatıyla ilgili getirdiği önemli değişiklikler var. Bu değişikliklerden özellikle İş Hukuku ve İş Güvenliği açısından önem arz eden konuları özet olarak sunmaya çalışacağım.

1. Kanunun il maddesi 6331 sayılı kanunun 8. Maddesinde değişikliği öngörüyor. Bu maddeye göre İSG (İş Sağlığı Güvenliği) açısından iş verenin ana sorumlu olduğu İsg Profesyonellerinin sorumluluğunun Rehberlik ve Danışmanlık ve yazılı bildirimle sınırlı olduğu, bununla beraber hayati tehlike arz eden ve meslek hastalığı riski taşıyan konularda tavsiyelere uyulmadığında işvereni şikayet yükümlülüğü olduğu aksi takdirde belgesinin askıya alınma riskinin bulunduğu vurgulanıyor. İlgili madde kanun metninde şu şekilde yer alıyor;

“ İşverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, görev aldığı işyerinde göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirir. Eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesinden, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesinden işveren sorumludur. Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir. Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır. Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilir. İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır. Açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.”

 

2. Aynı maddenin devamında her meslekteki uzmanın her sektörde hizmet veremeyeceği itirazından yola cıkılarak “Sektörel düzenleme çerçevesinde maden ve yapı ile diğer sektörlerde öncelikli olarak hangi meslekî unvana sahip iş güvenliği uzmanlarının görev yapacağının ve bunların yanında görev yapacak diğer mesleklere sahip iş güvenliği uzmanlarının belirlenmesine dair usul ve esaslar, Bakanlıkça belirlenir.” Maddesi getirilmiş ve bu konuda düzenleme yapma konusunda ÇSGB ye yetki verilmiştir. Yani gelecekte bir biyolog ya da fizikçi İnşaat veya Madencilik sektöründe İş Güvenliği Uzmanlığı yapamayacaktır.

 

3. Çok tehlikeli sınıfta yer alan ve ihale ile alınan işlerde gerekli alt yapıyı sağlamadan üretim zorlaması nedeniyle hayati tehlike oluşturacak şekilde çalışması, işin durdurulma sebebi sayılmıştır. Durdurulan işlerde izinsiz çalışma yaptıran işveren veya işveren vekillerine üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.

 

4. Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı kararı ile tespit edilen işveren, mahkeme tarafından iki yıl süreyle kamu ihalelerine katılmaktadır.

 

5. Kanunun 4. Maddesi Cezalarla ilgilidir. Bu kanunla ceza oranlarının işyeri çalışan sayısı ve tehlike sınıfına göre kademeli önemli artışlar getirilmiştir. Cezalar Tehlike sınıfına göre Az Tehlikeli, Tehlikeli ve Çok Tehlikeli kademesine göre sırayla oranlar artarken, çalışan sayıları da 10 kişi altı, 10 ila 49 çalışan ve 50 çalışn ve üzerinde kademeli artış öngörülmüştür. Yani, en yüksek ceza Çok Tehlikeli Sınıfta yer alan ve 50 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerine yüzde ikiyüz kat olarak uygulanacaktır. (Detaylar kanun metninden görülebilir.)

6. Yasa ile ilk defa Maden İşyerlerinde Sığınma Odaları da kanuna girmiş ve hangi ölçekdeki işyerlerine ne özellikte bir Sığınma Odası şartı koşulacağının yönetmelikle belirleneceği bildirilmiştir.

 

7. Tartışmalı olan İş Güvenliği Uzmanlığı Yükseltme sınavları ile B ve A sınıfı belgeye sahip olan uzmanların haklarının saklı olduğu yasayla güvence altına alınmıştır. B sınıfı belgeye sahip İş Güvenliği Uzmanlarının Çok Tehlikeli sınıftaki işyerlerine hizmet verebilme süreleri 1/1/2018 tarihine, C sınıfı belgeye sahip İş Güvenliği Uzmanlarının Tehlikeli sınıftaki işyerlerine hizmet verebilme süreleri 1/1/2017 tarihine ertelenmiştir.

 

8. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu 32 maddesinde asgari geçim indirimi ile ilgili “üçüncü çocuk için %10” ibaresi eklenmiştir.

9. Mesleki Yeterlilik Belgeklerine Teşvik: 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir. “EK MADDE 3 – Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, 21/9/2006 tarihli ve 5544 sayılı Meslekî Yeterlilik Kurumu Kanunu kapsamında yetkilendirilmiş sınav ve belgelendirme kuruluşlarının gerçekleştireceği sınavlarda başarılı olan kişilerin 31/12/2017 tarihine kadar belge masrafı ile sınav ücreti, 1/1/2018 tarihinden 31/12/2019 tarihine kadar ise belge masrafı ile sınav ücretinin yarısı Fondan karşılanır. Fondan karşılanacak sınav ücreti, brüt asgari ücretin yarısını geçmemek üzere meslekler itibarıyla Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararıyla belirlenir. Fondan karşılanan bu desteklerden kişiler bir kez yararlanabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça belirlenir.”

10. 3 Yıl İçinde Ölümlü ve Sürekli İş Görmezlikle Sonuçlanan Kazası Olmayan Çok Tehlikelı Sınıftaki İşyerlerine Teşvik amacıyla 4447 sayılı kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir: “EK MADDE 4 – 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınır. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi hâlinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilir. İşverenler bu fıkrada öngörülen şartları tekrar sağlamaları ve talepleri hâlinde bu teşvikten yeniden yararlanır...”

11. İşbaşı Eğitim Programı Desteği: 4447 sayılı kanuna aşağıdaki madde eklenmiştir. “GEÇİCİ MADDE 15 – 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olanlardan Türkiye İş Kurumu tarafından 31/12/2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanların;

a) Programın bitimini müteakip en geç üç ay içinde programı tamamladıkları meslek alanında özel sektör işverenleri tarafından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında işe alınması ve

b) İşe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması kaydıyla, işe alındıkları işyerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi hâlinde 42 ay, diğer sektörlerde ise 30 ay süre ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uygulandıktan sonra kalan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait oranına göre ve aynı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan tutar Fondan karşılanır. 30/06/2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programlarının katılımcıları için bu fıkradaki süreler 6 ay artırımlı uygulanır…”

12. Yapı Denetim Firmalarına da inşaatlardaki risklerle ilgili yapı müteahhidini uyarma ve uyulmadığı takdirde Çalışma ve İş Kurumu İl müdürlüğüne Bildirme yükümlülüğü getirildi. İlgili madde şu şekildedir. “MADDE 31 – 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 nci maddesinin dördüncü fıkrasının (f) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. “f) İşyerinde, çalışmaların, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına göre düzenlenmesi gereken sağlık güvenlik planına uygun olarak yapıldığını kontrol etmek ve gerekli tedbirlerin alınması için yapı müteahhidini yazılı olarak uyarmak, uyarıya uyulmadığı takdirde durumu ilgili Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bildirmek.” Devam eden maddede yapı denetim firmalarına uygulanacak cezalarla ilgili detaylara yer verilmiştir.

 

 

14. Erkeğe de Doğum İzni: 4857 sayılı Kanunun Mazeret İzni ile ilgili kısma aşağıdaki ek madde eklenmiştir. “EK MADDE 2 – İşçiye; evlenmesi veya evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü hâlinde üç gün, eşinin doğum yapması hâlinde ise beş gün ücretli izin verilir.İşçilerin en az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.”

 

16. “Turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.” Hükmü getirilmiştir. (4857 69. Madde)

17.  “GEÇİCİ MADDE 64 – İşverenlerin ve/veya üçüncü şahısların, 31/12/2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bu Kanunun 14 üncü, 21 inci, 23 üncü, 39 uncu ve 76 ncı maddeleri, 506 sayılı Kanunun mülga 10 uncu, 26 ncı, 27 nci, 28 inci ve 39 uncu maddeleri, 1479 sayılı Kanunun mülga 63 üncü maddesi ve 5434 sayılı Kanunun mülga 129 uncu maddesi gereğince iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık, malullük, adi malullük ve ölüm hâlleri ile sigortalıya, genel sağlık sigortalısına veya bunların bakmakla yükümlü olduğu kişilere yönelik fiiller nedeniyle, kesinleşmiş mahkeme kararı sonucu ödemekle yükümlü bulundukları her türlü borçlarına, kanuni faiz uygulanan sürenin başlangıcından bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın, bu maddede belirtilen şekilde ve süre içinde ödenmesi hâlinde bu borçlara uygulanan kanuni faizin tahsilinden vazgeçilir.

 

18. Söz konusu mahkeme kararlarına ilişkin yargılama giderleri ile vekâlet ücreti, peşin ödeme hâlinde peşin ödeme tarihi, taksitle ödeme hâlinde son taksit tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınıp hesaplanarak son taksit tutarıyla birlikte defaten yatırılır.

19. Bu madde hükümlerinden yararlanmak isteyen borçluların bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen ay başından itibaren üç ay içinde Kuruma başvuruda bulunmaları, ilk taksiti bu maddenin yayımlandığı tarihi izleyen ay başından itibaren dört ay içinde, diğer taksitlerini ise ikişer aylık dönemler hâlinde azami on sekiz eşit taksitte ödemeleri gerekir.

20. Bu madde hükümlerine göre hesaplanan tutarın ilk taksit ödeme süresi içinde tamamen ödenmesi hâlinde, bu tutar için bu maddenin yayımlandığı tarihten ödeme tarihine kadar geçen süre için herhangi bir faiz alınmaz.

21. Bu maddeye göre ödenmesi gereken taksitlerden; bir takvim yılında iki veya daha az taksitin, süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 4/12/1984 tarihli ve 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanuna göre hesaplanacak yasal faizi ile birlikte ödenmesi şartıyla bu madde hükümlerinden yararlanılır. Süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu madde hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir. Bu hüküm, alacakları tahsil daireleri açısından taksitlendirilen alacaklar için ayrı ayrı uygulanır.

22. Geçici 60 ıncı maddenin dördüncü fıkrasının (b) ve (c) bentleri, yedinci, sekizinci, onuncu, on beşinci ve on sekizinci fıkraları bu maddeden yararlanmak için başvuranlar hakkında da uygulanır.

23. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Kurum yetkilidir.”

 

5510 sayılı Genel Sağlık Sosyal Sigortalar ve G.S.S Kanunu, Ermenek ve Soma Maden Faciası, Mesleki Yeterlilik Kurumu, Cezave faiz afları gibi daha pek çok konuda önemli değişiklikler içeren kanunun tam metnine 23.04.2015 tarihgli resmi gazetede ulaşabilirsiniz.   http://www.resmigazete.gov.tr/default.aspx

 

Ramazan TÜRKMEN

A Sınıfı İş Güv . Uzm.