Normal şartlar altında Çin'de yaşayan ve kestane katili olarak anılan Gal Arıları, Bartın'de de görülmeye başlandı. Gal arıları, kestane ağaçlarının tomurcuklarına yerleşerek, ağaçların çiçek açmasını engelliyor.
BARTIN’da, kestane ormanlarında görülen gal arısının yayılımının önüne geçilmesi için kapsamlı çalışma başlatıldı. Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yafes Yıldız, zararlının önüne geçilmezse ilerleyen yıllarda kestanede yüzde 70’e kadar verim kaybı yaşanabileceğini söyledi.
Çin’de ortaya çıkan ve 2002 yılında Avrupa’ya yayılan gal arısı, Türkiye’de ilk kez 2014 yılında Yalova ile Bursa bölgesinde görüldü.
Üreticiler arasında ‘katil arı’ olarak adlandırılan gal arısının, Düzce ve Zonguldak’tan sonra Bartın’da hızlı bir şekilde yayılım gösterdiği tespit edildi. Kestane ağaçlarının tomurcuklarına yumurta bırakarak çiçek açmasını engelleyen gal arısının, Temmuz ayında gallerde büyüdükten sonra bulunduğu yerden çıkarak, başka ağaçlarda da aynı şekilde yumurta bıraktığı tespit edildi.
Bartın’ın batı kesimlerine ulaşan gal arısı, özellikle Zonguldak sınırındaki Büyükkızılkum ve Hatipler köyündeki kestane ağaçlarında çok yoğun olarak gözlemlendi. Bartın’ın Amasra ve Kurucaşile ilçelerinde kestane ormanlarına henüz ulaşmadığı da tespit edildi. Bartın Tarım ve Orman İl Müdürlüğü ve Bartın Orman İşletme Müdürlüğü ekipleri kestane ağaçlarındaki gal arısını tespitinin sonrasında hızlı bir şekilde çalışma başlattı. Ekipler zaman zaman drone yardımıyla havadan ve yerden dürbünle kestane ağaçlarını gözlemleyerek, bir harita oluşturuyor. Yayılımın hızlı olduğu gözlenen gal arısı larvası tespit edilen ağaç dalları kesilerek, laboratuvar ortamında incelenecek ve diğer galler ise imha edilecek. Gal arısının yumurta bıraktığı kestane ağaçları tek tek sprey boyalarla işaretlenerek, her hafta kontrolleri sağlanacak.
Tespit edilen kestane ağacın dallarındaki gallerde en çok 6 adet larva ve pupanın olduğu görülürken, Temmuz ayında bulunduğu gallerden çıkarak, başka kestane ağaçlarına ulaşamadan önüne geçilmesi planlanıyor. Kestane ormanlarında hızlı bir şekilde yayıldığı gözlenen gal arısı ile ilgili vatandaşlara uyarıcı broşür dağıtılacak, ayrıca afişler köy girişlerine asılacak.
‘YAYILIMI ÖNLEMEMİZ GEREKİR’
Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Entomolojisi ve Koruma Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yafes Yıldız, “Türkiye’de 2014 yılında Yalova’da tespit edilen zararlılar, zamanla kestane ağaçlarının bol olduğu Karadeniz Bölgesine doğru tespit edilmeye başlandı. Zonguldak ilinden sonra Bartın’da arazi çalışmalarına başladık. Şu anda Zonguldak’a sınır olan Bartın kestane ağaçlarında tespit ettik. Şimdi zararlı galleri ormandan toplamaya çalışıyoruz. Dün yaptığımız farklı bir çalışmada da şu anda Batı Karadeniz’in doğusunda bulunan Amasra ve Kurucaşile’de bulunan kestane ağaçlarında bu zararlıyı tespit etmedik. Şu anda bulunduğumuz Zonguldak’a yakın bölgede zararlının yeni yayılış yapmaya başladığı gördük. Zararlının yayılımını önlemek için kestane ağaçlarındaki oluşumları tek tek bularak, toplamaya çalışıyoruz. Bu çalışmaları Bartın Tarım Orman İl Müdürlüğümüz ve Bartın Orman İşletme Müdürlüğümüz ekipleriyle bu çalışmaları yürütüyoruz” dedi.
‘KARANTİNA YAPILACAK’
Doç. Dr. Yafes Yıldız, bu türün Bakanlığın Bitki Karantinası Yönetmeliğinde karantina etmeni olarak tanımlandığını ve 2016 yılında ise Türkiye’de sınırlı olarak bulunan ve ithale mani teşkil eden karantinaya tabi zararlı organizmalar listesinde yer aldığını söyledi. Yıldız, “Şu anda tespit edilen alanlarda kestane fidanı giriş ve çıkışı yasaktır. Bu da başka yerlere yayılmasını önlemek içindir. Çin menşeli olan zararlımız zamanla giderek dünyaya yayılıyor. 1941 yılında ilk kez Çin’de ortaya çıktı. 2002 yılında Avrupa ülkelerinde görülmeye başlandı. En sonunda Türkiye’ye Yalova ilinden giriş yaptı. Şu anda Zonguldak ve Bartın’daki yaptığımız tespitlerin sonrasında Türkiye’deki 11 ilimizde bu zararlının varlığı tespit edilmiş durumdadır” diye konuştu.
‘KESTANE VERİMİNDE YÜZDE 70’E YAKIN DÜŞÜŞ YAŞANIR’
Yafes Yıldız gal arısının yüzde 70 oranında ürün kaybına neden olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Zararlımız kestane ağaçlarındaki meyvelerimize ciddi boyutta zarar veriyor. Dünyada ve Avrupa’da yapılan çalışmalara baktığımızda yüzde 70 oranında meyve ve verim kayıplarına neden olmaktadır. Bu böceğimiz 2,5 milimetre boyutlarında bir arı türümüz, tomurcuklara gözlere yumurtalarını bırakıyor ve bu gözlerden çiçek oluşmasını önlemiş oluyor. Dolayısıyla öncelikle çiçek olmadığı için meyve de olmayacaktır. İkinci derecede de yine arıcılar içinde çiçek oluşumundaki azalmalar nedeniyle bir nebzede olsa bu üreticilerimize zarar verecektir.”
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE KESTANE ÜRETİMİ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre; 2017 yılında dünyadaki kestane üretimini 2.3 milyon ton ile Çin öncülük ederken, Türkiye ise Bolivya’dan sonra 62 bin 904 tonla üçüncü sırada yer aldı. Türkiye genelinde ise 2019 yılında kestane üretiminin Aydın 32 bin 23 tonla birinci oldu. İkinci İzmir, Bartın ise 5 bin 933 ton kestane üretimi ile üçüncü sırada yerini aldı. Batı Karadeniz bölgesindeki Zonguldak aynı yıl, bin 307 tonla 10’uncu sırada yer aldı.
