1.Cari Transferler:
Devletin, bir mal veya hizmet alımı karşılığı olmaksızın yaptığı karşılıksız ödemelerdir. Bu ödemeler genellikle sosyal yardım, ekonomik destekleme, görev zararları, hazine yardımları gibi cari niteliklidir ve sermaye birikimini doğrudan hedeflemez. Amaç, belirli kişi, kesim veya kuruluşların gelirlerini desteklemek, sosyal refahı artırmak veya ekonomik faaliyetleri teşvik etmektir. Örneğin, yaşlılık aylıkları, işsizlik ödenekleri, çiftçiye yapılan destek ödemeleri cari transferlerdir.
2.Personel Giderleri:
Devletin kamu hizmetlerini yerine getirmekle görevli olan memurlar, işçiler ve diğer kamu personelinin maaşları,ücretleri, ikramiyeleri, yollukları, sosyal yardımları ve diğer özlük hakları için yapılan harcamalardır. Bu giderler, kamu sektöründeki istihdam düzeyi ve ücret politikaları ile doğrudan ilişkilidir.
3.Faiz Giderleri:
Devletin iç ve dış borçları nedeniyle ödediği faiz tutarlarını kapsar. Bu giderler, devletin borçlanma düzeyi, borcun yapısı (faiz oranı, vade vb.) ve piyasa faiz oranlarındaki değişimlerden etkilenir. Yüksek faiz giderleri, bütçe üzerinde önemli bir yük oluşturabilir ve diğer kamu hizmetlerine ayrılacak kaynakları azaltabilir.
4.Mal ve Hizmet Alımı:
Devletin kamu hizmetlerini sunabilmek için ihtiyaç duyduğu her türlü mal (kırtasiye, yakıt, demirbaş, teçhizat vb.) ve hizmetlerin (danışmanlık, temizlik, güvenlik, bakım-onarım vb.) satın alınması için yapılan harcamalardır. Bu kalem, kamu hizmetlerinin etkin ve kesintisiz bir şekilde yürütülmesi için zorunludur.
5.Sermaye Giderleri:
Devletin, maddi ve maddi olmayan duran varlık edinimi, yapımı veya büyük onarımı için yaptığı harcamalardır. Bu harcamalar, devletin gelecekteki hizmet sunma kapasitesini artırmaya yönelik yatırımlardır.Bütçe kanunları ile belirlenmiş asgari değeri aşan ve normal ömrü bir yıldan uzun olan mal ve hizmet alımları da sermaye gideri olarak kabul edilir. Örneğin, okul inşaatı, yol yapımı, kamu binaları alımı, büyük bir makinenin alınması sermaye gideridir.
6.Sosyal Güvenlik Prim Ödemeleri:
Devletin, kamu personelinin sosyal güvenlik kurumlarına (SGK gibi) ödediği primlerdir. Bu ödemeler, personelin emeklilik, sağlık ve diğer sosyal risklere karşı korunmasını sağlar. Hem devletin işveren sıfatıyla yaptığı katkı paylarını hem de personelden kesilen primlerin ilgili kurumlara aktarılmasını içerir.
7.Sermaye Transferleri:
Devletin, sermaye oluşumunu desteklemek amacıyla yaptığı karşılıksız ödemelerdir. Cari transferlerden farklı olarak, bu ödemeler doğrudan yatırım yapılması, sermaye malları edinilmesi veya büyük ölçekli projelerin finansmanı için yapılır. Genellikle yerel yönetimlere, kamu iktisadi teşebbüslerine (KİT'ler) veya özel sektördeki belirli yatırımlara yönelik olabilir. Örneğin, bir belediyenin altyapı projesine yapılan hibe, bir KİT'in sermaye artırımına yapılan katkı sermaye transferidir.
8.Borç Verme:
Devletin, bir mali varlık karşılığında (genellikle geri ödenmek üzere) yaptığı ödemelerdir. Bu, devletin alacaklı konumuna geçtiği bir işlemdir. Borç verme, yurt içi veya yurt dışı kurum ve kuruluşlara, belirli projeleri finanse etmek, ekonomik ilişkileri geliştirmek veya mali zorlukları aşmalarına yardımcı olmak amacıyla yapılabilir. Örneğin, bir kamu bankasına sermaye olarak kaynak aktarılması veya bir ülkeye kalkınma yardımı kapsamında kredi verilmesi borç vermedir.
Kaynak: TC Hazine ve Maliye Bakanlığı & Gemini AI