Bartın'ın Adı Üzerine Akademik Çalışma

Bartın Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı öğretim üyesi Dr. Yenal Ünal'ın Bartın Adının Anlamı Üzerine Bir İnceleme adlı çalışması, Uluslararası Hakemli Tarihi Okulu Dergisi 'nde yayınlandı: Bartın Adının Anlamı Üzerine Bir İnceleme (sonuç) Parthenios kelimesinin ne manaya geldiğinin tespit edilmesi oldukça güç bir iştir. Kelimenin ortaya çıkışı ve gelişimiyle ilgili olarak daha önce değindiğimiz kaynaklarda ve yorumlarda, sözcüğün anlamı hususunda “Sular İlahesi Güzel Kız”, “Güzel ve Muhteşem Akan Su”, “Sular İlahı”, “Bakire Genç Kız”, “Bakireler”, “Genç Kızlar için Koro Türküleri”, “Irmak” gibi manalara yer verilmişti. Acaba Parthenios adı bu anlamlardan tam olarak hangisine ya da hangilerine karşılık gelmektedir? Meselenin halli için nasıl bir yorum geliştirebiliriz? Daha önce Strabon’un Geographika, adlı eserinde Parthenios kelimesini bugünkü Bartın Irmağı için kullandığını belirtmiştik. Ancak Strabon’un söz konusu eserinde geçen bir diğer kelimenin de “Parthenios”la bağlantılı “Parthenia” kelimesi olduğunu söylemiştik. Eserde bu kelime eski adıyla Samos, yeni adıyla Sisam adası için kullanılmıştır. Bu da bize Parthenia ve Parthenios adının sadece Batı Karadeniz bölgesinde ki bir ırmak için değil; Anadolu ve Yunanistan’ın muhtelif coğrafyalarında bulunan bazı yerlere de verilebildiğini göstermektedir. Nitekim İlk Çağ tarihi araştırmacısı Bilge Umar, Parthenios adının bugünkü Seyit Gazi yakınındaki, şimdiki Seyit suyu denen derenin Helenleşme çağındaki adı olarak da kullanıldığını belirmektedir. Buradan hareketle, Parthenios adının spesifik bir manaya sahip olduğunu ve bu adın muhtelif coğrafyalara verildiği yorumunda bulunabiliriz. Parthenios isminin Tanrıça/İlahe Athena’nın bir sıfatı olduğu görüşü bu noktada temeli bulunan bir iddiadır. Kelimenin o devirler için önemli bir figürün sıfatı olması ve bu sıfatın da o figüre duyulan saygıdan dolayı birbirinden uzak coğrafi alanlarda dahi kullanılması akla yatan bir durumdur. Dolayısıyla Parthenios kelimesinin Tanrıça Athena’ya atfen kullanıldığını ve “Sular İlahı”, “Sular İlahesi Güzel Kız”, “Bakire Genç Kız”, “Bakire” gibi manalara geldiğini ifade edebiliriz. Bunlara ek olarak özellikle Bartın Irmağı’na atıfta bulunmak için kullanıldığında, Parthenios kelimesinin “Irmak” ile “Güzel ve Muhteşem Akan Su” manalarını da yüklendiğini söyleyebiliriz. Öyle ki bugün dahi doğası bakir kalmış Bartın yöresinin İlk Çağ’larda çok daha mükemmel bir coğrafyaya sahip olduğunu tahmin etmek güç değildir. Bu coğrafyaya hayat veren Bartın Irmağı’nın sahip olduğu müspet özellikler göz önüne alındığında Parthenios sözcüğünün “Güzel ve Muhteşem Akan Su” anlamına da gelmesi gayet tabiidir. Kanaatimizce, Parthenios isminin önce ırmağa verilmesi ve müteakiben ırmak kenarında kurulan şehrin aynı isimle anılmaya başlanması eşyanın tabiatının bir gereğidir.